Financiële kengetallen
Een deugdelijke en transparante begroting is in het belang van een goede controle door uw raad op de financiële positie van onze gemeente. Kengetallen zijn getallen die de verhouding uitdrukken tussen bepaalde onderdelen van de begroting of de balans en kunnen helpen bij de beoordeling van de (ontwikkeling van de) financiële positie. We hebben het kengetal grondexploitaties exclusief en inclusief Meerstad opgenomen.
Verloop van de kengetallen | Jaarverslag | Jaarverslag | Begroting | Begroting | Begroting | Begroting | Begroting |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Netto schuldquote | 129% | 117% | 142% | 144% | 149% | 148% | 144% |
Netto schuldquote gecorrigeerd | 78% | 74% | 96% | 99% | 104% | 105% | 102% |
Solvabiliteitsratio | 18% | 15% | 13% | 11% | 10% | 10% | 10% |
Structurele exploitatieruimte | 6,2% | 2,5% | 2,5% | -0,4% | -0,6% | -0,3% | 0,8% |
Grondexploitatie exclusief Meerstad | 16,3% | 15,1% | 17,2% | 8,2% | 8,0% | 7,6% | 8,3% |
Grondexploitatie inclusief Meerstad | 45,8% | 42,3% | 50,5% | 47,9% | 46,9% | 45,2% | 45,0% |
Belastingcapaciteit | 104,9% | 104,7% | 104,5% | 103,5% | 103,5% | 103,5% | 103,5% |
Onderstaand geven we een toelichting op de kengetallen. Onder de toelichting is het oordeel opgenomen.
Netto schuldquote
De netto schuldquote wordt bepaald door de verhouding van de gemeentelijke schuld ten opzichte van de gemeentelijke baten. Hoe hoger de schuld, hoe hoger de netto schuldquote. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. Een hoge netto schuldquote hoeft niet direct probleem te zijn. Zo kan een hoge schuld worden veroorzaakt doordat er leningen zijn afgesloten, die worden doorgeleend aan derden zoals woningbouwcorporaties. Om inzicht te krijgen in hoeverre er sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven (netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen).
De netto schuldquote van een gemeente ligt meestal tussen de 0% en 90%. Bij een hogere netto schuldquote is de gemeenteschuld relatief hoog (oranje). Als de netto schuldquote boven de 130% uitkomt, dan bevindt de gemeente zich in de gevarenzone (rood). De genoemde percentages zijn grove vuistregels. Voor een genuanceerder beeld van de schuldpositie moet ook worden gekeken naar de voorraad bouwgronden en de uitgeleende gelden. Gemeenten met veel grond hebben meer schulden en dus een hogere schuldquote. Dit geldt ook voor de gemeente Groningen. Wij hebben grondposities voor woningbouw en bedrijventerreinen. Voor die gronden hebben we schulden gemaakt. Rente en aflossing van deze schuld drukt niet direct op de begroting, maar dient te worden opgevangen binnen de grondexploitaties met de opbrengsten uit de verkoop van de grond.
De gemeente Groningen heeft ook leningen voor derden aangetrokken, deze leningen worden één op één doorgegeven. Bij de schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen worden deze leningen geëlimineerd. Dit geldt dus ook voor de verstrekte leningen aan de CV Meerstad. De leningen voor de overige gemeentelijke grondexploitaties zitten wel in deze schuldquote. Onze schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen is 99%. Wij zitten daarmee in de oranje zone. De netto schuldquote (gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen) laat vanaf de rekening 2015 een stijgende lijn zien. De stijging wordt doordat de gereserveerde middelen voor het Regio Specifiek Pakket (RSP) van € 76 miljoen vanaf medio 2015 niet meer kunnen worden gebruikt als financieringsmiddel omdat we deze middelen in juli 2015 aan de provincie hebben betaald. Daarnaast stijgt de schuldquote doordat de begrote investeringen de komende jaren hoger zijn dan de afschrijvingen op onze vaste activa. We gaan ervan uit dat we voor de financiering daarvan per saldo meer vaste geldleningen moeten aantrekken.
Solvabiliteitsratio
Dit kengetal wordt bepaald door de verhouding tussen het eigen vermogen en het vreemd vermogen. Het geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Hoe hoger de solvabiliteitsratio, hoe groter de weerbaarheid van de gemeente. De mate van weerbaarheid geeft in combinatie met de andere kengetallen een indicatie over de financiële positie van een gemeente. De solvabiliteitsratio van 11% in 2017 is laag maar logisch gezien onze hoge schulden door de gemeentelijke grondposities. De solvabiliteitsratio is ten opzichte van de rekening 2015 gedaald met 4% omdat het eigen vermogen is afgenomen met € 68 miljoen en het vreemd vermogen is toegenomen met € 87 miljoen. We verwachten vanaf 2018 een solvabiliteitsratio van 10%. De afname met 1% vanaf 2017 wordt veroorzaakt door de verwachte toename van onze vaste schulden.
Structurele exploitatieruimte
Voor de beoordeling van de financiële positie is het ook van belang te kijken naar de structurele baten en structurele lasten. De belangrijkste structurele baten zijn de algemene uitkering uit het gemeentefonds en de opbrengsten uit de onroerende zaakbelasting (OZB). Dit kengetal geeft het verschil tussen de structurele baten en lasten ten opzichte van de totale baten. Een negatief percentage betekent dat de structurele baten niet toereikend zijn om de structurele lasten te dekken. De structurele exploitatie ruimte van -0,4% geeft aan dat onze structurele lasten niet geheel worden gedekt door de structurele baten. Het tekort in 2017 is € 3.949.000. In 2018 en 2019 is de structurele ruimte nog negatief. In beide jaren onttrekken we nog diverse bedragen aan onze reserves ter dekking van de lasten. We verwachten in 2020 een structurele exploitatie ruimte van 0,8%. Dan zijn de structurele baten toereikend om de structurele lasten te dekken.
Grondexploitatie
Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (de waarde van de grond) is ten opzichte van de totale gemeentelijke baten. Door wijziging van de BBV richtlijnen wordt vanaf de begroting 2017 de Niet in exploitatie genomen gronden (NIEGG) niet meer meegeteld bij de grondexploitaties. Door onder andere de wijziging van de BBV richtlijnen daalt het kengetal grondexploitatie exclusief Meerstad ten opzichte van de rekening 2015 met 6,9%.Het kengetal grondexploitatie inclusief Meerstad stijgt ten opzichte van de rekening 2015 met ongeveer 5% omdat de boekwaarde Meerstad en andere grondexploitaties stijgen met circa € 57 miljoen.
Belastingcapaciteit
De belastingcapaciteit geeft inzicht in de mate waarin bij het voordoen van een financiële tegenvaller in het volgende begrotingsjaar deze kan worden opgevangen door het verhogen van tarieven. Hiervoor wordt de belastingcapaciteit gerelateerd aan de landelijk gemiddelde tarieven/woonlasten (OZB, rioolheffing en afvalstoffenheffing).De belastingcapaciteit ligt net iets boven het landelijk gemiddelde.
Oordeel
Overall kunnen we concluderen dat de ratio’s voor de begroting 2017 en verder ten opzichte van de begroting 2016 licht achteruit gaan. Hierbij merken we op dat de werkelijkheid, dus de kengetallen rekening 2015 en rekening 2014, een veel positiever beeld laten zien. Dat kunnen we verklaren doordat in de regel in de begroting rekening wordt gehouden met investeringen en daarvoor benodigde financiering wordt opgenomen die in de praktijk achterblijven. Onze weerstandsratio laat een lichte stijging zien.
Gezien het feit dat de kengetallen in de begroting ten opzichte van de rekeningen in het algemeen een negatiever beeld laten zien en ons weerstandsratio zich bevindt rond de 97%, beoordelen we onze financiële positie als voldoende. Wel is de boekwaarde van onze grondexploitaties ten opzichte van de totale baten hoog. Het risico dat we hiervoor hebben opgenomen in het weerstandsvermogen is 80% van ons totaal benodigd weerstandsvermogen.